50 ผู้นำ 3 เจเนอเรชันขอนแก่นร่วมสร้าง 7 ยุทธศาสตร์/แนวทางพัฒนา 1 ปี

ระหว่างวันที่ 8 – 9 มกราคม 2563 ณ ห้องประชุมพองหนีบ เขื่อนอุบลรัตน์ จ.ขอนแก่น มูลนิธิชุมชนขอนแก่นทศวรรษหน้า ได้เป็นผู้ประสานความร่วมมือ ภาคีต่างๆ ในจังหวัดขอนแก่นให้ร่วมกันเสนอวิสัยทัศน์และยุทธศาสตร์การพัฒนาจังหวัดอย่างมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน โดยมี อ.ชัยวัฒน์ ถิระพันธุ์ เป็นวิทยากรกระบวนการ

ก่อนเข้าสู่กระบวนการระดมความคิดเห็นเพื่อยกร่างยุทธศาสตร์ร่วมในการพัฒนาขอนแก่น นายเจริญลักษณ์ เพ็ชรประดับ เลขาธิการมูลนิธิชุมชนขอนแก่นทศวรรษหน้า ได้ทบทวนการวิสัยทัศน์ร่วมขอนแก่นทศวรรษหน้า เมื่อวันที่ 12-14 ธันวาคม 2557 ณ โรงแรมโรแมนติค รีสอร์ทแอนด์สปา เขาใหญ่ นครราชสีมา  หนึ่ง (ร่าง) วิสัยทัศน์ “ขอนแก่นเมืองสง่างาม มีความเป็นธรรม และเป็นสุข” และ  สอง (ร่าง) วิสัยทัศน์ “ขอนแก่นเป็นเมืองน่าอยู่ อย่างยั่งยืน สมดุล ชุมชนเข้มแข็ง”

ทั้งสองวิสัยทัศน์มีภาพฝันร่วมกันที่อยากจะให้ขอนแก่นเป็นเมืองสง่างาม(smart city) น่าอยู่ มีการพัฒนาอย่างสมดุลและเป็นธรรมกับทุกภาคส่วนในสังคม ผู้คนและชุมชนได้รับการพัฒนาศักยภาพให้มีความเข้มแข็ง ชาวขอนแก่นอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขและยั่งยืน

หลังจากนั้นอ.ชัยวัฒน์ ถิระพันธุ์ ให้ผู้เข้าร่วมเวทีสะท้อนความคิดเห็นต่อการพัฒนาจังหวัดขอนแก่นที่ผ่านมาว่าสิ่งใดได้ทำไปแล้วและสิ่งใดยังไม่ได้ทำ สรุปได้ว่า การพัฒนาจังหวัดขอนแก่นมีความก้าวหน้าไปได้หลายเรื่อง เช่น การพัฒนาผลิตภัณฑ์โอท๊อปจนมีชื่อเสียงระดับประเทศ

การมีศูนย์เรียนรู้ปราชญ์ชาวบ้าน ภาคธุรกิจรวมตัวกันพัฒนาเมือง มีเครือข่ายองค์กรชุมชน มีการผลักดันแผนพัฒนาเมืองอัจฉริยะและจังหวัดอัจฉริยะโดยเทศบาลนครขอนแก่น องค์การบริหารส่วนจังหวัดขอนแก่นและภาคเอกชน มีการพัฒนาพื้นที่สาธารณะในเมืองโดยใช้พื้นที่ธนาคารแห่งประเทศไทยหลังเดิม การพัฒนาศูนย์กลางทางการแพทย์ การผลักดันเรื่องการขนส่งสาธารณะระบบราง  การพัฒนาพื้นที่เกษตรและอาหารปลอดภัย การส่งเสริมเรื่องการท่องเที่ยวชุมชน การเพิ่มพื้นที่สีเขียวในเมือง เป็นต้น

สิ่งที่ยังไม่ได้ทำและไม่ก้าวหน้า คือ  ประชาชนไม่เข้าใจเรื่องการพัฒนาเมืองอัจฉริยะ ขาดการบริการจัดการน้ำอย่างบูรณาการทั้งระบบ ขาดการจัดการด้านมลพิษสิ่งแวดล้อม ขาดการพัฒนาเกษตรกรรมและอุตสาหกรรมที่ก้าวหน้า ขาดการเตรียมความพร้อมพลเมืองเพื่อปรับตัวต่อความเปลี่ยนแปลง ชุมชนยังไม่เข้มแข็ง ประชาชนไม่มีส่วนร่วมในการพัฒนาอย่างแท้จริง  เศรษฐกิจชุมชนและเศรษฐกิจฐานรากอ่อนแอมีปัญหาหนี้สินและปัญหาความเหลื่อมล้ำ เป็นต้น

เมื่อผู้เข้าร่วมกระบวนการได้ทบทวนภาพวิสัยทัศน์ที่ชาวขอนแก่นปรารถนาและสะท้อนถึงสิ่งที่ได้ทำไปแล้วและสิ่งที่ยังมาได้ทำ ทำให้เห็นว่าจังหวัดขอนแก่นมีความเปลี่ยนแปลงหลายด้าน มีการเติบโตทางเศรษฐกิจในภาพรวม มีความตื่นตัวเรื่องการพัฒนาเมืองสมาร์ทซิตี้ มีศักยภาพภายในที่สำคัญคือ ความร่วมมือในการพัฒนาจังหวัดของภาคีเครือข่ายภาคประชาชน ภาคประชาสังคม ขบวนองค์กรชุมชน ภาคเอกชน ภาคราชการและภาคการเมืองท้องถิ่น

ทว่า…ข้อจำกัดที่สำคัญ คือ การพัฒนาที่ผ่านมายังไม่กระจายไปอย่างทั่วถึง มีช่องว่างความเหลื่อมล้ำระหว่างเมืองและชนบท และระหว่างอาชีพ เป็นต้น

อ.ชัยวัฒน์ ถิระพันธุ์ ได้ให้ผู้เข้าร่วมกระบวนการแบ่งกลุ่มย่อยระดมความคิดเห็นออกเป็น 7 กลุ่ม เพื่อให้มีการปรึกษาหารือกันอย่างมีส่วนร่วมและทั่วถึง ช่วยกันเสนอ (ร่าง) แนวทางยุทธศาสตร์การพัฒนาขอนแก่น กลุ่มละ 3 ยุทธศาสตร์ โดยมีผลการเสนอร่างยุทธศาสตร์ ดังนี้

1).ยุทธศาสตร์การผลิตสีเขียว (Green product) ให้ความสำคัญกับการผลิตอาหารปลอดภัยที่ดีต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อมตลอดห่วงโซ่คุณค่า ตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ ปลายน้ำ

2).ยุทธศาสตร์การพัฒนาความเชื่อมโยงระหว่างกับสุขภาวะอย่างยั่งยืน (Sustainable connection Digital Healthy) การสร้างเครือข่ายภาคการผลิต การตลาด ร้านอาหาร โรงพยาบาล ชุมชนผู้บริโภค และการสร้างผู้ประกอบการทางสังคมเพื่อร่วมลงทุนและส่งเสริมการตลาด โดยใช้เทคโนโลยีด้านเป็นเครื่องมือในการเชื่อมโยงเครือข่ายตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำและปลายน้ำ

3).ยุทธศาสตร์การพัฒนาทักษะและการใช้อย่างรอบด้าน (Digitalization and Literacy)เพื่อการเชื่อมโยงการพัฒนาคนกับการพัฒนาเมืองให้คนสุขภาพดีและเมืองน่าอยู่

แนวทางการดำเนินงานที่ต้องการขับเคลื่อนใน 1 ปีข้างหน้า ได้แก่

-ต้นน้ำ การเพิ่มจำนวนเกษตรกรผู้ผลิตสินค้าเกษตรปลอดภัย การตั้งกองทุนสนับสนุนเกษตรกรรายใหม่ การจัดอบรม ส่งเสริมการสร้างผู้ผลิตรายใหม่ การบริหารจัดการทรัพยากรน้ำและที่ดินให้เพียงพอสำหรับการผลิต การให้ข้อมูลเกษตรกรเรื่องตลาดและโอกาสด้านการตลาด การรับรองมาตรฐานเกษตรปลอดภัยและเกษตรอินทรีย์ และการสร้างผู้ประกอบการทางสังคมเพื่อร่วมลงทุนและส่งเสริมการตลาด เป็นต้น

-กลางน้ำ การสื่อสารให้เกษตรกรและผู้บริโภคเข้าใจคุณค่าของอาหารปลอดภัยและอาหารอินทรีย์ การพัฒนาเทคโนโลยีการเก็บรักษาคุณภาพอาหารและการกระจายสินค้าให้ถึงมือผู้บริโภค การสร้างผู้ประกอบการทางสังคมเพื่อร่วมลงทุนและส่งเสริมการตลาด เป็นต้น

– ปลายน้ำ การส่งเสริมกิจกรรมให้ผู้ผลิตพบกับผู้บริโภค การพัฒนาตลาดในจังหวัด ได้แก่ โรงทานอาหารอินทรีย์ ชุมชนออนไลน์การซื้อขายผลผลิต ตลาดเขียว ตลาดทางเลือกอาหารปลอดภัย ตลาดโรงพยาบาล ตลาดมหาวิทยาลัย การส่งเสริมให้ร้านอาหารใช้ผลผลิตที่ปลอดภัย การรับรองมาตรฐานตลาดอินทรีย์ และการสร้างผู้ประกอบการทางสังคมเพื่อร่วมลงทุนและส่งเสริมการตลาด เป็นต้น

1).ยุทธศาสตร์การพัฒนาเยาวชนให้มีสำนึกรักบ้านเกิดและมีส่วนร่วมในการพัฒนา

2).ยุทธศาสตร์การสร้างชุดความรู้ ภูมิปัญญา จิตสำนึก แนวทางการดำเนินชีวิต การเชื่อมต่อวัฒนธรรมเก่าและใหม่

3).ยุทธศาสตร์การเชื่อมต่อ เชื่อมร้อยองค์กรชุมชน ทุนทางสังคม และการกระจายโอกาสเพื่อการเข้าถึงทรัพยากรอย่างเท่าเทียมทั้งเมืองและชนบท

แนวทางการดำเนินงานที่ต้องการขับเคลื่อนใน 1 ปีข้างหน้าได้แก่

– การให้ความรู้จากรูปแบบตัวอย่างที่ดีที่มีในระดับพื้นที่ เช่น เศรษฐกิจชุมชน เกษตรพอเพียง

– การคัดเลือกกลุ่มเป้าหมายที่ต้องการสร้างรายได้และปลดหนี้ (ดำเนินการในรูปแบบเกษตรยั่งยืน ธุรกิจชุมชน สวัสดิการชุมชน ธนาคารต้นไม้ ป่าชุมชน )

-การสร้างกลุ่มสนับสนุนการพัฒนาที่ประสานความร่วมมือ นักวิชาการ ราชการ นักธุรกิจ อปท. นักพัฒนาเอกชน ภาคประชาชน ที่มีเป้าหมายร่วมกัน

-การศึกษาวิจัยงานพัฒนานโยบายสาธารณะที่เหมาะสมสำหรับขอนแก่น

1).ยุทธศาสตร์การเชื่อมโยงภาคีเครือข่ายความร่วมมือในการพัฒนาจังหวัดขอนแก่น(ระดับ ชุมชน ตำบล อำเภอ จังหวัด)

2).ยุทธศาสตร์การสร้างความเสมอภาคและลดความเหลื่อมล้ำในชุมชน

3).ยุทธศาสตร์การสร้างจิตสำนึกอนุรักษ์ รักษาสิ่งแวดล้อมในชุมชน

แนวทางการดำเนินงานที่ต้องการขับเคลื่อนใน 1 ปีข้างหน้า ได้แก่

-การเชื่อมโยงประสานความร่วมมือสมัชชาภาคประชาชน รัฐ และเอกชน

-การสร้างช่องทางการสื่อสารผ่านโซเซียลมีเดีย อาทิ Line, Facebook, IG และ Website

-การสร้างพื้นที่ปรึกษาหารือในประเด็นที่มีผลกระทบจากโครงการพัฒนาและทำการติดตามประเมินผล

-สร้างคณะทำงานขับเคลื่อนประเด็นที่มีผลกระทบรุนแรงในพื้นที่จังหวัด เช่น น้ำแล้ง สิทธิสตรี

-การสร้างพื้นที่กลาง (มูลนิธิชุมชนขอนแก่นทศวรรษหน้า) เพื่อความร่วมมือในการพัฒนา โดยอาจจะมีการจัดเวทีพื้นที่กลางอย่างน้อย 2 ครั้งต่อปี โดยเชิญแกนนำของภาคีเครือข่ายการพัฒนาจังหวัดมาร่วมกันศึกษา ติดตาม ประเมินผล ทบทวนยุทธศาสตร์การพัฒนาจังหวัด

-การจัดเวทีพื้นที่กลางระดับจังหวัดให้ภาคีเครือข่ายการจังหวัดขอนแก่นได้ร่วมคิด ร่วมตัดสินใจ ร่วมปฏิบัติการในการพัฒนาจังหวัดขอนแก่น ปีละ 1 ครั้ง

-มีกระบวนการพิจารณาคัดเลือกบุคคลเข้าสู่คณะกรรมการบริหารงานจังหวัดแบบบูรณาการจังหวัด (กบจ.) ขอนแก่น

1).ยุทธศาสตร์การพัฒนาพลเมืองตื่นรู้(Activist)

2).ยุทธศาสตร์การจัดการทุนแก้ความยากจน ลดความเหลื่อมล้ำ

3).ยุทธศาสตร์เสริมสร้างอำนาจการตัดสินใจของท้องถิ่นในการจัดการงบประมาณ ออกระเบียบ กฎหมาย และการเพิ่มประสิทธิภาพของภาครัฐ

แนวทางการดำเนินงานที่ต้องการขับเคลื่อนใน 1 ปีข้างหน้า ได้แก่

– การสร้างพลเมืองอัจฉริยะ(smart citizen) การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษและการสร้างเครือข่ายพลเมืองอัจฉริยะ

– การผลักดันโครงการขอนแก่นทรานซิทซิสเต็มจำกัด(KKTS) เพื่อเป็นตัวอย่างสร้างความเข้าใจในการระดมทุนแบบใหม่

-การขยายแนวคิดบริษัทขอนแก่นพัฒนาเมือง(KKTT) จำกัด ในการพัฒนาเมืองขอนแก่น

1)ยุทธศาสตร์การมีส่วนร่วมในการพัฒนานโยบายสาธารณะอย่างแท้จริงของผู้มีส่วนได้เสียทุกสาขาอาชีพ

2)ยุทธศาสตร์การพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและเศรษฐกิจชุมชน เช่น การพัฒนาแหล่งน้ำด้วยเทคโนโลยีใหม่ เช่น ธนาคารน้ำใต้ดิน

3)ยุทธศาสตร์การเสริมสร้างสวัสดิการชุมชนโดยเน้นการมีส่วนร่วมของท้องถิ่นและภาครัฐ

แนวทางการดำเนินงานที่ต้องการขับเคลื่อนใน 1 ปีข้างหน้า ได้แก่

-การยกระดับการพัฒนาเมืองและคนทุกระดับให้สอดคล้องและได้ประโยชน์ร่วมกัน เดินไปพร้อมกันในทุกด้านทั้งด้านเทคโนโลยีและเกษตรกรรม

-การผลักดันให้เกิดขบวนการการมีส่วนร่วมของผู้คนทุกสาขาอาชีพที่เป็นจริงและเกิดรูปธรรมที่ชัดเจน

-การทบทวนแนวทางนโยบายการพัฒนาจังหวัดของภาครัฐ ภาคประชาชน และภาคประชาสังคม

-การพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและเศรษฐกิจชุมชนลดความเหลื่อมล้ำให้กับเกษตรกร

-การส่งเสริมให้เกิดสวัสดิการชุมชนที่ช่วยเหลือคนในชุมชนทุกกลุ่มวัยโดยมีกองทุนรวมของชุมชน ที่ชุมชนบริหารจัดการได้เอง

1).ยุทธศาสตร์เมืองอัจฉริยะ( Smart City) ให้ความสำคัญกับการมีอาหารการกินดี ปลอดภัย สุขภาวะดี สาธารณูปโภคดี และการบริหารพื้นที่มีประสิทธิภาพ

2).ยุทธศาสตร์ชุมชนเข้มแข็ง ให้ความสำคัญกับการที่ทุกอำเภอมีของดี มีผลิตภัณฑ์ของตน บ้านวัดโรงเรียนช่วยกันสืบสานวัฒนธรรม ภูมิปัญญา ดึงดูดการท่องเที่ยว และมีส่วนร่วนในระดับนโยบายสาธารณะ

3).ยุทธศาสตร์เศรษฐกิจท้องถิ่น การให้ความสำคัญกับการที่ชุมชนผลิตและบริโภคในชุมชนและในจังหวัด มีรายได้และเงินสะพัดหมุนเวียนในจังหวัด

แนวทางการดำเนินงานที่ต้องการขับเคลื่อนใน 1 ปีข้างหน้า ได้แก่

– การระดมผู้คนจากทุกภาคส่วน ทุกรุ่นมาช่วยกันคิด

-การสร้างคนที่มีความพร้อมรับมือการเปลี่ยนแปลง ให้ความรู้อย่างสม่ำเสมอ

-การสร้างเป้าหมายและการปฏิบัติการร่วม เพื่อให้ภาครัฐปรับแผนพัฒนาให้สอดคล้องตามความต้องการของประชาชน

-การผลักดันให้สถาบันศึกษาในท้องถิ่นเป็นศูนย์กลางเชื่อมโยงเทคโนโลยี นวัตกรรม มาสนับสนุนการดำเนินงานของภาคประชาชนด้านต่างๆ

-สำรวจ เก็บข้อมูล วิจัยและวางแผนพัฒนา

-การส่งเสริมให้ชุมชนที่เป็นต้นแบบในการพัฒนาด้านต่างๆ ขยายผลการพัฒนาให้ชุมชนอื่นๆ

-การสร้างมูลค่าเพิ่มของผลิตภัณฑ์ในท้องถิ่น โดยใช้ความรู้ด้านการออกแบบ การเพิ่มคุณภาพ การสร้างมูลค่า และการสร้างเรื่องเล่า เป็นต้น

-การส่งเสริมตลาด โดยความร่วมมือกับภาคธุรกิจ

-การส่งเสริมแหล่งท่องเที่ยวใหม่ๆ ให้เป็น unseen ขอนแก่นและเชื่อมโยงกับการพัฒนาสินค้าท้องถิ่นให้เป็นของที่ระลึก เป็นต้น

1).ยุทธศาสตร์การสื่อสารครอบคลุมทั้งจังหวัดทุกกลุ่มเป้าหมาย

2).ยุทธศาสตร์การเชื่อมร้อยเครือข่ายต่างๆ

3).ยุทธศาสตร์การมีส่วนร่วมพัฒนาเมืองจากทุกภาคส่วน

แนวทางการดำเนินงานที่ต้องการขับเคลื่อนใน 1 ปีข้างหน้า ได้แก่

-การค้นหาปราชญ์ชาวบ้าน ครูผู้ช่วยขยายผล ออกแบบผังการเชื่อมโยงเครือข่ายภาคราชการ ภาคธุรกิจเอกชน ภาคประชาชน ผู้คนหลายรุ่น ให้มาร่วมกันพัฒนาขอนแก่นในประเด็นที่พื้นที่สนใจและให้ความสำคัญ โดยใช้ประโยชน์จากสื่อออนไลน์เป็นเครื่องมือในการประสานความเชื่อมโยง

-การจัดเวทีกลางหรือเวทีสาธารณะร่วมกันเพื่อขับเคลื่อนในประเด็นที่สนใจร่วมกัน

-การนำประเด็นจากเวทีต่างๆ หรือจากสื่อออนไลน์ มาพูดคุยวิเคราะห์ ร่วมกัน เสนอแนวทางแก้ปัญหาและพัฒนาให้ต่อเนื่อง

(1) เป้าหมายร่วมในการพัฒนาขอนแก่นมีทั้งเป้าหมายเชิงพื้นที่และเชิงประเด็นการพัฒนา ได้แก่  การพัฒนาขอนแก่นต้องมีการพัฒนาเมือง ชนบท และชุมชนท้องถิ่นอย่างทั่วถึง

การพัฒนาคนทุกช่วงวัยและให้ความสำคัญกับมิติชายหญิง การพัฒนาคนทุกสาขาอาชีพทั้งผู้ประกอบการและเกษตรกร  การพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและเศรษฐกิจชุมชนท้องถิ่น รวมทั้งต้องมีการเชื่อมร้อยภาคีเครือข่ายการพัฒนาและการมีส่วนร่วมในการพัฒนาอย่างทั่วถึง

(2) ยุทธศาสตร์ร่วมในการพัฒนาขอนแก่น ได้แก่ ยุทธศาสตร์การพัฒนาเกษตรและอาหารปลอดภัย ยุทธศาสตร์การพัฒนาสมาร์ทซิตี้ ยุทธศาสตร์การพัฒนาคนและพลเมืองทุกช่วงวัย ยุทธศาสตร์การจัดการความรู้และภูมิปัญญา ยุทธศาสตร์การแก้ไขความยากจนและลดความเหลื่อมล้ำ  ยุทธศาสตร์การพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและเศรษฐกิจชุมชน ยุทธศาสตร์การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ และยุทธศาสตร์การสานพลังภาคีเครือข่ายและสร้างการมีส่วนร่วมในการพัฒนาขอนแก่น ซึ่งทุกยุทธศาสตร์ให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมในการพัฒนาอย่างทั่วถึงทั้งในเชิงพื้นที่เมืองและชนบทและกลุ่มคนทุกสาขาอาชีพ การส่งเสริมพลังในการจัดการและพัฒนาตนเองของชุมชนท้องถิ่น และการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีมาช่วยเป็นเครื่องมืออำนวยความสะดวกในการขับเคลื่อน

อย่างไรก็ตาม เป้าหมายและยุทธศาสตร์ร่วมที่ได้จากการประชุมครั้งนี้ เป็นเพียงการยกร่างแนวความคิดจากกลุ่มตัวแทนผู้นำบางส่วนในจังหวัดขอนแก่น  จำเป็นต้องมีการจัดกระบวนการในลักษณะนี้อีกหลายครั้งเพื่อเปิดให้ภาคีเครือข่ายการพัฒนาขอนแก่นทุกภาคส่วนได้เข้ามามีส่วนร่วมอย่างทั่วถึง พร้อมทั้งช่วยกันต่อเติมเป้าหมายและยุทธศาสตร์ร่วมในการพัฒนาจังหวัดขอนแก่นให้มีความชัดเจนและสอดคล้องกับความต้องการของคนขอนแก่นมากที่สุด

โดยมูลนิธิชุมชนขอนแก่นทศวรรษหน้าและภาคีเครือข่ายการพัฒนาขอนแก่นจะร่วมกันเป็นเจ้าภาพสร้างพื้นที่กลางให้มีการปรึกษาหารือกันในประเด็นนี้ในระยะต่อไป เพื่อให้การพัฒนาจังหวัดขอนแก่นเกิดการมีส่วนร่วมของคนขอนแก่นอย่างทั่วถึง เป็นการพัฒนาที่สร้างเมืองน่าอยู่ มีความสมดุล เป็นธรรม มีความสุขและมีความยั่งยืน

แสดงความคิดเห็น